V. Перевод предложений с герундивной конструкцией в разных падежах

Accusativus

1. Castra erant ad bellum ducendum aptissima naturā loci et munitione ( Caes.)

Этот пример позволяет показать, что при наличии предлога ad +acc. мужского или среднего рода + форма на - ndum, вопрос: герундий это или герундив, не имеет ответа, что лишний раз доказывает очень тесную связь этих двух отглагольных форм.

2. Ad conectendas amicitias ( букв. для завязываемых дружб) vel tenacissimum vinculum est morum similitudo (Cic.)

3. P. Cornelius delectos equitesad exploranda omnia visendosque hostes praemittit.

4. Oculos natura nobis, ut equo saetas, caudam, aures ad motus animorum declarandos dedit.

5. Per totum tempus hiemisquies inter laboresaut jamexhaustosaut mox exhauriendosrenovavitcorpora animosque ( militum)ad omnia de integro patienda (Liv.)

6. Omnium rerum nec aptius est quidquam ad opes tuendas ac tenendas, quam diligi, nec alienius, quam timeri (Cic.)

Genetivus

Беспредложная герундивная конструкция в genetivus употребляется, подобно герундию, в функции несогласованного определения или genetivus objectivus; конструкция с предлогом causā является, как и герундий, обстоятельством цели.

1. Ego nullum locum praetermitto laudandi tui (Cic.)

2. Poetae nobis tradiderunt nonnullos patris ulciscendi causā supplicium de matre sumpsisse.

3. Quis ignorat Gallos retinerei llam immanem ac barbaram consuetudinem hominum immolandorum (Caes.)

4. Caesar existimabat homines inimico animo, data facultate per provinciam itineris faciendi, ab injuriaet maleficio non temperaturos esse.

5. Scipio adhortandorum militum causā talem orationem habuit.

6. Pacis inter cives conciliandae te cupidum esse laetor (Cic.)

7. Gratae mihi tuae litteraefuerunt, ex quibus intellexite summā cupiditate affectum esse videndi mei (Cic.)

8. Multa in libera civitate in toleranda tulimus et perpessi sumus.

Dativus

Герундивная конструкция в дательном падеже употребляется, как и герундий, в значении dativus finalis. Она также встречается редко, хотя несколько чаще, чем герундий.

1. Non sine causa dii hominesque hunc urbi condendae locum eligerunt.

2. Tiberius Gracchus triumvir creatus (est) dividendis agris.

3. Consul placandis dis habendoque dilectui operam dat (Liv.)

4. Demosthenes curator muris reficiendis fuit eosque refecit pecunia sua (Cic.)

5. Galli Transalpini haud procul inde, ubi nunc Aquileja est, locum oppido condendo ceperunt (Liv.)

6. Hora momentumque temporis evertendis imperiis sufficit (Sen.)

Ablativus

Герундивные конструкции с аблятивом как беспредложные - в функции ablativus modi или instrumenti -, так и предложные , употребляются очень широко.

1. Virtus constatex hominibus tuendis ( Cic.)

2. Non accipiendis, sed praestandis beneficiis amicos nobis conciliamus.

3. Nullum officium referendā gratiā magis necessarium est (Cic.)

4. Plerisque in rebus gerendis tarditas et procrastinatio odiosa est (Cic.)

5. Quid nostri philosophi? Nonne in his libris, quos scribunt de contemnendā gloriā, sua nomina inscribunt?

6. Hostes et de expugnando oppido et de flumine transeundo spem se fefellisse intellexerunt( Caes.)

7. Quid tam difficile, quam in plurimorum controversiis dijudicandis ab omnibus diligi? (Cic.)

8. Non oportet esse cuiquam ne in ulciscenda quidem injuria hominis occidendi potestatem (Cic.)

9. Nihil aeque in beneficio dando vitandum est, quam superbia (Sen.)

VI. Герундий и герундив в новых языках

Gerundium в новых языках

в английском

Большое сходство в значении и употреблении латинского герундия и английского Gerund: он также имеет форму только единственного числа , сохраняет глагольное управление ( если образован от переходного глагола, может иметь при себе прямое дополнение) и определяется наречием, но имеет ещё более выраженные как именные, так и глагольные признаки.

Но в отличие от латинского герундия , Gerund может употребляться также и в роли подлежащего и имеет формы времени и залога, если образован от переходного глагола: reading - beeng read (Indefinite Act. Pass.); having read –having been read (Perfect Act. Pass.), глагол to go (непереходный) имеет две формы герундия: going - Indefinite и having gone Perfect; глагол to write ( переходный) - четыре: writing ( act.) и being written ( pass.) - Indefinite; having written (act.) и having been written (pass.)- Perfect.

Reading English books improves your knowledgeof the language - чтение английских книг улучшает ваше знание языка.

В этом же примере видно управление English books - прямое дополнение приreading.

Во французском и немецком языках подобного латинскому герундию отглагольного существительного не существует

в немецком

В немецком языке в качестве некоторой смысловой категории латинскому герундию соответствует субстантивированный инфинитив: leben – das Leben, turnen – das Turnen, klappen- das Klappen

во французском

Известную аналогию латинскому герундию во французском языке может составить субстантивированный инфинитив: lever “поднимать” - le lever “вставание, восход”. Французское деепричастие gerondif возникло из аблятива латинского герундия с предлогом in. Exempli gratia: in amando (лат.) дало французское en aimant. L’appetit vient en mangeant – аппетит приходит во время еды.

Gerundivum в новых языках

В английском языке герундиву со значением долженствования соответствует глагол to be + Infinitive с частицей to: He is to come here tomorrow – он должен прийти сюда завтра.

VII. Герундий и герундив в юридической латыни

Очень богат на герундий и герундив юридический язык

Gerundium

onus probandi - бремя доказывания

animus injurandi – намерение совершить преступление

ius edicendi – право издавать эдикты

ius utendi – право пользоваться вещью

ius abutendi – право злоупотреблять, т.е. право делать то, что лицо считает нужным, со своим имуществом; отсюда полная собственность.

ius utendi fruendi

ius abstinendi (potestas abstinendi) – правомочие отказаться, т.е. право наследника отказаться от наследства.

ius deliberandi – право на обдумывание (право наследника иметь достаточно времени для решения вопроса о принятии наследства или об отказе от него)

ius habendi – право на владение имуществом

ius dividendi - право завещать свою недвижимость

ius puniendi – право наказания

ius persequendi in iudicio – право преследовать судебным порядком

modus operandi - способ совершения преступления

Gerundivum

puniendus - подлежащий наказанию

accusandus – подлежащий обвинению

dicendus – подлежащий называнию

cura legum scribendārum (cura scribendi leges) – забота о написании законов

legibus cognoscendis studere стремиться к познанию законов

de appellationibus recipiendis – о принятии апелляций

de acquirenda vel amittenda possessione – о приобретении или утрате владения

Non exemplis sed legibus iudicandum est. – следует судить не на основании примеров, но на основании законов.

Publicum privato est praeferendum – Общественное следует предпочесть частному.

Часть практическая. Перевод предложений.

Gerundium.

I. Quibus nihil est in ipsis opis ab bene beateque vivendum, eis omnis aetas gravis est (Cic. Sen. 2, 4).

2. Quod cuique temporis ad vivendum datur, eo debet esse contentus (Cic. Sen. 19, 69).

3. Caesar hunc ad egrediendum nequāquam idoneum locum arbitratus est (Caes. B. G. 4, 23, 4).

4. Exempla ex vetĕre memoria et monumentis ac litteris plurimum solent et auctoritatis habere ad probandum, et jucunditatis ad audiendum (Cic. Verr. 3, 90, 209).

5. Videmus in bestiis, suam cuique naturam esse ad vivendum ducem (Cic. Fin. 5, 15. 42).

6. Nullum ad nocendum tempus angustum est malis (Sen. Med. 292).

7. Ad vivendum, velut ad natandum, is melior, qui onere liberior (Apul. Magia, 21).

8. Ad edendum et bibendum plus, quam viri, estis; ad laborandum nec manūs habetis nec pedes (Erasm. I, 256).

9. Breve tempus aetatis satis longum est ad bene honesteque vivendum (Cic. Sen. 19,70).

10. Ad paenitendum properat, cito qui judicat (Syr. 32).

11. Non enim, si malum est dolor, carēre eo malo satis est ad bene

vivendum (Cic. Fin. 2, 13, 41).

12. Nullă aetas ad perdiscendum sera est (Ambrosius = K. 1810).

13. Omnium animi ad ulciscendum ardebant (Caes. B. G. 6, 34, 7).

14. Rem quaeris praeclaram juventuti ad discendum, nec mihi difficilem ad perdocendum (Cic. Sest. 44, 96).

15. Plerumque accidit, ut faciliora sint ad intellegendum et lucidiora multo, quae a doctissimo quoque dicuntur (Quint. 2, 3, 8).

16. Optandum, ut ii, qui praesunt reipublicae, legum similes sint, quae ad puniendum non iracundia, sed aequitate ducuntur (Cic. Off. I, 25, 89).

17. Extra jocum maneo te, quod pertinēre ad beate vivendum arbǐtror, ut cum viris bonis, jucundis, amantibus tui vivas (Cic. Fam. 9, 24, 3).

18 . M. Aemilius, non ad insequendum sibi tarditatem pedum, sed ad fugiendum impedimento fore, putabat (Cic. Rab. Perd. 7, 21).

19. «Est enim mihi», inquam, «cum Cicerone aemulatio, nec sum contentus eloquentia saeculi nostri: nam stultissimum credo ad imitandum non optimă quaeque proponere» (Plin. Ep. I, 5. 12).

20. Intellegi necesse est, in ipsis rebus, quae discuntur et cognoscuntur, invitamenta inesse, quibus ad discendum cognoscendumque moveamur (Cic. Fin. 5, 19, 52).

I. Ludus animo debet aliquando dari, ad cogitandum melior ut redeat (Phaedr. 3, 14, 12).

2. Caesar, nactus idoneam ad navigandum tempestatem, solvit equitesque in ulteriorem portum progrĕdi et naves conscendere et se sequi jussit (Caes. B. G. 4, 23, I).

3. Legatus est vir bonus, perĕgre missus ad mentiendum rei publicae causa (K. 3066).

4. Homo ortus est ad mundum contemplandum et imitandum, nullo modo perfectus, sed est quaedam particǔlă perfecti (Cic. N. D. 2, 14, 37).

5. Caesar oppidum expugnavit et ad diripiendum militibus concessit (Caes. B. C. 3, 80, 7).

III

1. Cupīdo dominandi cunctis affectibus flagrantior est (Tac. A.nn. 15,53).

2. Quis ignōrat, maximam illecĕbram esse peccandi impunitatis spem? (Cic. Mil. 16, 43).

3. Scientiă rei bellicae dimicandi nutrit audaciam (Veget. I, I).

4. Non sunt preces, ubi negandi Iibertas non est (Quint. Decl.

281 =p. 158 Lemaire).

5. Omnis hic (=in Hipponensi colonia) aetas piscandi, navigandl atque etiam natandi studio tenetur, maxime pueri, quos otium lususque sollicǐtat (Plin. Ep. 9, 33, 2).

6. Is, qui nullius non uxorem concupiscit et satis justam causam putat amandi, quod aliena est, idem, uxorem suam aspǐci, non vult (Sen. Ira 2, 28).

7. Onus probandi (Digesta 31, 22).

8. In rebus tam sevēris non est jocandi locus (Cic. Div. 2, 10, 25).

9. Acerrimus ex omnibus nostris sensibus est sensus videndi (Cic. De or. 2, 87, 357).

10. Serum est cavendi tempus in mediis malis (Sen. Thy. 487).

11. Est dolendi modus, non est timendi (Plin. Ep. 8, 17, 6).

12. Lacrimae nobis deĕrunt ante, quam causae dolendi (Sen. Polyb. 4, 2).

13. Elucentissimum est edocendi genus exemplorum subditio (Varro Sent. 46).

14. Non solum scire aliquid artis est, sed quaedam ars est etiam docendi (Cic. Leg. 2, 19, 47).

15. Nocens habuit aliquando latendi fortunam, nunquam fiduciam (Sen. Ep. 105, 8).

16. Est ita naturā comparatum, ut nihil aeque amorem incǐtet et

accendat, quam carendi metus (Plin. Ep. 5, 19, 6).

17. Cavendi nullă est dimittenda occasio (Syr. 99).

18. Modus vivendi.

19. Nemo silens piacuil, multi - brevitate loquendi (Ausan. Epist. 25, 44).

20. Liber captīvus avis ferae consimilis est: semel fugiendi si data est occasio, satis est, - nunquam postilla (=postea) possis .prendere (PI. Capt. 1, 2, 7=116). .

21. Juppiter nullo magis hominem separavit a ceteris animalibus, quam dicendi facultate (Quin!. 2, 16, 12).

22. A Jove et a ceteris dis immortalibus nobis agendi capienda primordia (Cic. Leg. 2, 3, 7).

23. Vivendi est finis optimus, quum, intĕgrā mente certisque sensibus, opus ipsă suum eădem, quae coagmentavit, natură dissolvit (Cic. Sen. 20, 72).

24. Diliguntur immodice solă, quae non licent: non nutrit ardorem concupiscendi, ubi frui licet (Quint. DecL 14,8=p. 324 Lemaire).

25. Ut medicină valetudinis, sic vivendi ars est prudentiă (Cic. Fin. 5, 6, 16).

26. Omnis cupīdo acquirendi ex opinione inopiae vĕnit (Apul. Met. = Ht. 16).

27. Usus dicendi in omni pacata et libera civitate dominatur (Cic. De or. 2, 8, 33). .

28. Nequaquam mihi dives est, quamvis multă possideat, qui neque

finem habet cupiendi, neque modum statuit utendi (Rutil. Lup. 2, ,.15=p. 19 Halm).

29. Mihi semper Peripateticorum Academiaeque consuetudo de omnibus rebus in contrarias partes disserendi placuit (Cic. Tusc. 2, 3, 9).

30. Libertas est potestas faciendi id, quod jure licet (K. 1414).

31. Scribendi recte sapere est et principium et fons (Hor. A. P. 309).

32. Studium discendi voluntate, quae cogi non potest, constat (Quint. I, 3, 8).

33. Optima vivendi ratio est eligenda; eam jucundam consuetudo reddet (Ad Herenn. 4, 17, :24).

34. Eloquentiam esse, ait Clcero, non inānem loquendi profluentiam, sed sapientiam copiōse loquentem. Quod si est, qui nihil praeter verborum fJosculos tradunt, minimam partem eloquentiae tradunt (Mureti Or: 3 =vol. 2, p. 30).

35. Quid me scribendi tam vastum mittis in aequor?

Non sunt aptă meae grandia velă rati (Prop. 4, 8,3).

36 Dispar vivendi ratio est, mors omnibus ună (Anth. 716, 3).

I. Verum est, ad ipsam curandi rationem nihil plus conferre, quam experientiam (Cels. 1, Prooem. =p. 8, 24).

2. Mors est terribilis iis, quorum cum vita omnia exstinguuntur, - non iis, quorum laus emǒri non potest; exsilium autem illis, quibus quasi circumscriptus est habitandi locus, - non iis, qui omnem orbem terrarum unam urbem esse ducunt. (Cic.Parad.2, 3,18).

3. Nec metu neс adulandi foeditate сonstrictă posteritas - incorrupta praeteritorum solet esse spectatrix (Amm. Marc. 30, 8, I).

4. Fulgēre pudor verumque fidesque

In quorum subiēre locum fraudesque dolique

Insidiaeque et vis et amor sceleratus habendi (Ov. Met. I, 129).

5.Mihi fortuna, multis rebus ereptis, usum dedit bene suadendi (Sall. Hist. 4, 61, 4).

6. Anno Urbis conditae septingentesimo vicesimo secundo mos Romae repetitus (est) uni parendi, pro rege “impcratori” vel sanctiore nomine «augusto appel1ato (Aur. Vict. Epit. I, 1).

7. Recte ae vere videtur Ovidius dixisse, emendandi laborem majorem esse, quam scribendi (Mureti Ep. 65=p. 97).

8. Erat in M. Catone aviditas legendi, nec satiari poterat, quippe qui, ne reprensionem quidem vulgi inānem reformidans, in ipsa curia soleret legere saepe, dum senatus cogeretur (Cic. Fin. 3, 2, 7).

9. Injuriam qui facturus est, jam fecit. Sic latro est, etiam antequam manus inquinet, quia ad occidendum jam armatus est et habet spoliandi atque interficiendi voluntatem. Exercetur et aperītur , opere nequitiă, non incǐpit (Sen. Ira J, 3).

10. Beate vivendi cupiditate incensi omnes sumus (Cic. Fin. 5, 29,86).

11. Non is solum debet gratus esse, qui accepit beneficium. verum

etiam is, cui potestas accipiendi fuit (Cic. Prov. 17, 41).

12. Stoǐcus Diogĕnes et Academǐcus Carneădes hanc amplissimam omnium artium, - bene vivendi disciplinam, vitā magis, quam litteris, persecuti sunt (Cic. Tusc. 4. 3, 5).

13. Di tibi divitias dederunl artemque fruendi (Hor. I, 4, 7).

14. Eloquendi vis efficit, ut eă. quae scimus, alios docēre possimus

(Cic. N. D. 2, 59, 148). .

15. Legendi semper occasio est, audiendi non semper; praeterea multo magis, ut vulgo dicitur, vivă vox affǐcit (PHn. Ep. 2,3,9).

16. Causa fuit huc veniendi, ut quosdam hinc libros promerem (Cic.

Fin. 3, 2, 8).

1. Tradǐto sibi puero, dicendi peritus ingenium ejus imprīmis naturamque perspiciet. Ingenii signum in parvis praecipuum memoriă est (Quint. 1.3,1).

2. Viri docti non solum vivi atque ptaesentes studiōsos discendi erudiunt atque docent, sed hoc idem etiam post mortem monumentis litterarum assequutur (Cic. Off. I, 44, 156).

3. Athēnas erudiendi gratiā missus ( est) (Justin. 11, 3, 11).

4. Optimus est orator, qui dicendo animos audientium et docet et

delectat et permǒvet (Cic. Opt. 1, 3).

5. Desine fata deum flecti sperare precando. (V. Aen. 6, 376).

6. Bonum magis carendo, quam fruendo, sentitur (R. 40).

7. Nil tam difficile est, quin quaerendo investigari possit (Ter. Heaut. 675).

8. Castigat ridendo mores (K. 256 ).

9. Scribendo dicimus diIigentius, dicendo scribimus facilius (Quint. 10, 7, 29).

10. Ihi cursu, luctando, hastă, disco, satiendo sese exercebant (Plant. Bacch. 428).

11. Multi patrimonia effuderunt inconsulte largiendo (Cic.Off.2, 15, 54).

12. Socrates percontando atque interrogando elicĕre solebat eorum opiniones, quibuscum disserebat (Cic. Fin. 2, 1, 2).

13. Saepe ignoscendo das injuriae locum (Syr.640).

14. Cursando atque ambulando totum hunc contrīvi diem ( Ter. Hec. 815).

15. Crebro ignoscendo facies de stulto imprǒbum (Syr. 141).

16. Tu modo si quid agi sperabis posse precando,

Quos colis, exōra supplǐce voce deos (Ov. Pont. 4, 8, 21).

17. Gutta cavat lapidem non vi, sed saepe cadendo (Anonymus ex Ov.Pont. 4, 10 )

18. Universi generis humani vincǔlum est ratio et oratio; quae docendo, discendo, communicando, disceptando, judicando conciliat inter se homines, conjungitque naturali quadam societate. Neque uIlā re longius absǔmus a natura ferarum: sunt enim rationis et orationis expertes (Cic. Off. 1,16, 50).

19. Hoc uno praestamus vel maxime feris, quod colloquimur inter nos et quodexprimere dicendo sensă possumus (Cic. De or. 1, 8, 32).

20. Minimum malum fit contemnendo maximum (Carm. epigraph.)

21. Cito scribendo non fit, ut bene scribatu; bene scribendo fit, ut cito (Quint. 10, 3, 10).

22. Litteris omnibus a pueritia dedǐtus, experiendo tamen magis, quam discendo, cognovi (Cic. Fam. l, 7, 10).

23. Quid quisque possit, nisi temptando, nesciet (Syri append. 300).

24. Nimium altercando veritas amittitur (Syr.453).

25. Extemplo Libyae magnas it Famă per urbes,

Famă, malum quā non aliud velocius ullum:

Mobilitate viget viresque adquirit eundo (V. Aen. 4, 173).

26. Ut parentium saevitiă, sic patriae patiendo ac ferendo lenienda est (Liv. - 27, 34, 14).

27. Regiă crudelitas auget inimicorum numerum tollendo: parentes enim liberique eorum, qui interfecti sunt, et propinqui et amici in locum singulorum succēdunt (Sen. Clem. 1, 8,7).

1. Nemo timendo ad summum pervēnit locum (Syr. 463).

2. Stultitiă est sedendo aut votis debellari credere posse. Arma capias, oportet, et descendas in aequum et vir cum viro congrediaris. Audendo atque agendo res Romană crevit, non his segnibus consiliis, quae timidi caută vocant (Liv. 22, 14, 14).

3. Usus et experientia dominantur in artibus, neque est ullă disciplīnă, in qua non peccando discatur (Colum. 1, 1 = p. 176 Nisard).

4. Aut consolando aut consilio aut re juvero (Cic. fam. 7, 10, 4).

5. Deliberando saepe perit occasio (Syr. 160).

6. Adhibenda est in jocando moderatio (Cic. De or. 2, 59, 238),

7. Cernuntur in agendo virtutes (Cic. Partit. 23, 78).

8. ln vindicando criminōsă est celerǐtas (Syr. 285).

9. Prohibenda maxime est iră in puniendo. Nunquam enim irātus qui accēdet ad poenam, mediocritatem iIIam tenebit, quae est inter nimium et parum, quae placet Peripatetǐcis et recte placet (modo ne laudarent iracundiam et dicerent, utiliter a natura datam). Illă (iracundiă) vero omnibus in rebus repudianda est; optandumque, ut ii, qui praesunt rei publicae, legum similes sint, quae ad puniendum non iracundiā, sed aequitate ducuntur (Cic. Off. 1, 25, 89).

10. In adorando dextram ad oscǔlum referimus (Plin. N. H. 28, 2 (5), 25).

judices, non vult (Cic. Pomp. 13, 38).

13. Neque enim iIlae sunt solae virtutes imperatoriae, quae vulgo existimantur, labor in negotiis, fortitudo in periculis, industria in agendo, celeritas in conficiendo, consilium in providendo, quae tantă sunt in hoc uno ( = in Pompejo,) quantă in omnibus reliquis imperatoribus, quos aut vidimus aut audivimus, non fuerunt (Cic. Pomp. 11, 29).

14. Quis est tam in scribendo impǐger, quam ego? (Cic. Fam. 2, 1. I).

15. Alexandro Macedǒni neque in deliberando consilium, neque in proeliando virtus, neque in beneficio benignitas deerat, sed dumtaxat in supplicio crudelitas (RutiI. Lup. i,18=p. 11, 6 Halma.)

16. Junonem a juvando, credo, nominatam (Cic. N.D. 2, 26, 66).

17. Eram naturā sitiens, cognoscendi res novas, varias regiones, urbes, linguas ac mores hominum (Erasm. 1, 249).

18. Cupiditate inimicos ulciscendi ardebant (Liv. 29, 6, 7).

19. Equǐdem sum cupǐdus te audiendi (Cic. De or. 2, 4, 16).

20. Nulla causă justa cuiquam esse potest contra patriam arma capiendi (Cic. Phil. 2, 22, 53).

21. Parsimoniă est scientiă vitandi sumptūs supervacuos aut ars re familiari 11. Non tam auctores in disputando, quam rationis momenta quarenda sunt (Cic. N. D. 1, 5, 10).

12. Neque enim potest sevērus esse in judicando, qui, alios in se sevēros esse moderāte utendi (Sen. Benef. 2, 34, 4).

22. Magna pars Babyloniorum constiterat in muris, avǐda cognoscendi novum regem (=Alexandrum); plures obviam egressi sunt (Curt. 5, 1, 19).

VII

1. Veterem ferendo injuriam invītes novam (Syr. 705).

2. Unam tollendo legem ceteras infirmatis (Liv. 34,3(4).

3. Hoc uno modo sapiens se laudat, quae in ipso appārent bonă in aliis admirando (Varro Sent. 143).

4. Acrior est cupiditas ignōtă cognoscendi, quam notă repetendi.

Hoc in omnibus rebus videmus accidere: ad novă homines concurrunt, ad notă non veniunt (Sen. Contr. Exc. I; 4=p. 257, 9).

5. Mortalibus mos est ex magnis majora cupiendi (Sen. Benef. 3, 3, 2).

6. Non enim faciendo solum, quod decet, sed non faciendo id, quod non decet, impudentiae nomen effugere debemus (Cic. De or. 26, 120).

7. Multă ignoscendo fit potens potentior (Syr. 384).

8. Parva sunt haec; sed parvă ista non contemnendo majores nostri maximam hanc rem fecerunt (Liv. 6, 41, 8).

9. Temptando cunctă caeci quoque tuto amǔlant (Syr. 687).

10. Ulciscar perfidos amicos nihil credendo atque omnia cavendo (Cic. Post reditum ad Quir. 9, 21).

Gerumdivum

1. Ut ad bella suscipienda Gallorum alăcer ac promptus est animus, sic mollis ac minime resistens ad calamitates perferendas mens eorum est (Caes. B. G. 3, 19, 6).

2. Oculos natură nobis, ut equo setas, caudam, aures, ad motūs animorum declarandos dedit (Cic. De or. 3, 59, 222).

3. Castra erant ad bellum ducendum aptissima naturā loci et munitione et maris propinquitate et aquae et salis copiā (Caes. B.G. 2, 37, 5).

4. Missi liсtores ad sumendum supplicium nudatos virgis caedunt secūrique feriunt (Liv. 2, 5, 8).

5. Callicrătes ad Diōnem interficiendum socios conquirit, adversarios ejus convĕnit (Nep. 10, 8, 3).

6. Cyprus abundat materiā utili ad naves aedificandas (Lambinus ad Hor. Od. 1, 13 ).

7. Tantă antiquorum hominum traditur fuisse simplicitas, ut venientes ad se advĕnas, qui modo, consilio ac sapientia praedīti, ad instruendam vitam formandosque mores aliquid conferrent, quod eorum parentes atque originem ig-norabant, caelo et terrā editos non solum ipsi crederent, verum etiam postĕris affirmarent (Aur. Vict. Origo gent. Rom. I)

8. Quidam veniunt, ut audiant, non ut discant, sicut in theātrum voluptatis causā, ad delectandas aures oratione, vel voce, vel fabǔlis ducimur (Sen. Ep. 108,6).

9. Nunquamne legisti, Gaditanum quendam, Titi Livii nomine, gloriāque commotum, ad visendum eum ab ultimo terrarum orbe venisse statimque, ut viderat, abisse? (Plin. Ep. 2, 3, 8).

10. Cortice subĕris utebantur Romani. ut nos etiamnum, ad vasa claudenda: illorum enim orificio immittebant, dein pice obturabant, (Forcellini in v. cortex).

11. Musicen natură ipsă videtur ad tolerandos facilius labores, velut munĕri, nobis dedisse, si quidem et remigem cantus hortatur, nec solum in iis operibus, in quibus plurium conatus, praeeunte aliquā iucundā voce, conspirat, sed etiam singulorum fatigatio quamlibet se rudi modulatione solatur (Quint. 1, 10, 16).

12. Alcibiades ad patriam liberandam omni ferebatur cogitatione (Nep. 7, 9, 4).

13. Eumĕnes, solutā epistǒlā, nihil in ea reppĕrit, nisi quae ad irridendum eum pertinerent (Nep. 23, 11, 3).

14. Coriolanum quondam damnatio injustă, miserum et indignum exsilium, ut iret ad oppugnandam patriam, impulit (Liv. 28, 29, 1).

15. Pythagǒras Aegyptum primo, mox Babyloniam ad perdiscendos siderum motūs originemque mundi spectandam profectus, summam scientiam consecutus est. lnde regressus, Cretam et Lacedaemǒna ad cognoscendas Minōis et Lycurgi inclǐtas ea tempestate leges contenderat (Justin. 20, 4, 3).

16. Adolescens quum sis, tum, quum est sanguis intĕger, rei tuae quaerendae convĕnit operam dare. Demum igitur, quum sis jam senex, tum in otium te collǒces; dum potes a mes: id jam lucrum est, quod vivis (PI. Merc. 3, 2, 7= 550).

17. Majores nostri omnibus rebus agendis “quod bonum,faustum, felix fortunatumque esset” praefabantur (Cic. Div. 1, 45, 102).

18. Et appetendi et refugiendi et omnīno rerum. gerendarum initia proficiscuntur aut a voluptate aut a dolore (Cic. Fin. 1,12,42).

19. Homines infīmā fortunā, nullā spe rerum gerendarum, delectantur historiā (Cic. Fin. 5, l.9, 52).

20. Pacis inter cives conciliandae te cupǐdum esse, laetor (Cic. Fam. 10, 27, 1).

1. Demosthĕnes Platōnis studiōsus audiendi fuit (Cic. De or. 1,20, 89).

2. Scipio adhortandorum militum causā talem orationem est exorsus (Liv. 21, 39, 10).

3. Apud Germanos latrocinia nullam habent infamiam, quae extra fines cujusque civitatis fiunt, atque eă juventutis exercendae ac desidiae minuendae causā fieri praedǐcant (Caes. B. G. 6, 23, 6).

4. Omnia judicia aut distrahendarum controversiarum, aut puniendorum maleficiorum causa reperta sunt (Cic. Caecin. 2,6).

5. Gratae mihi tuae litterae fuerunt, ex quibus intellexi, te summa cupiditate affectum esse videndi mei (Cic. Fam. 5, 21, I).

6. Ambiōrix in Nervios pervĕnit hortaturque, ne sui in perpetuum liberandi atque ulciscendi Romanos occasionem dimittant (Caes. B. . G. 5, 38, 2)

7. Quintum Scaevǒlam augūrem, memoriā teneo, bello Marsǐco, quum esset summā senectute et perditā valetudine, cotidie facere omnibus conveniendi potestatem sui (Cic. PhiI. 8, 10, 31).

8. Ego nullum locum praetermitto laudandi tui (Cic. Fam. 12, 24, 1).

9. Solebant magnā ex parte Romani illi veteres totum fere diem in rebus agendis ponere; sub vespĕrum autem, aut certe post meridiem corpora curare, vinoque et epǔlis operam dare (Lambinus ad Hor. Od. 1, 1, 20).

10. Non accipiendis, sed praestandis beneficiis amicos nobis conciliamus (Burnouf ad Sall. p.17).

11. Vetus atque usitată res - in oppugnanda hostium urbe labores ac

pericula pati (Liv. 26, 13, 9).

12. Non alienum est dignitate tuā (quod ipsi Agamemnǒni, regum regi, fuit honestum) habere aliquem in consiliis capiendis Nestorem (Cic. Fam. 9, 14, 2).

13. Socrătes dicebatur adjuvare Euripǐdem in tragoediis scribendis (G. Hermann ad Aristoph. Nub; p. XXX IV).

14. Omnis auctoritas philosophiae consistit in beata vita comparanda; beate enim vivendi cupiditate incensi omnes sumus (Cic. Fin. 5, 29, 86).

15. Quid dicam, quantus amor bestiarum sit in educandis custodiendisque iis, quae procreaverunt? (Cic. N. D. 2, 51, 129).

16. Eam diligentiam adhibeamus in amicitiis comparandis, ut ne quando amare incipiamus eum, quem aliquando odisse possimus (Cic. Lael. 16, 60).

17. Quid nostri philosophi? Nonne in his libris ipsis, quos scribunt de contemnenda glori, sua nomina inscribunt? (Cic. Tusc. 1, 15, 34).

18. In deligendo cibo et potu valetudinis potius, quam voluptatis, ratio habenda est (Ernesti Initia doctr. sol. p. 446).

19. Atǒmus est corpuscǔlum minūtum et individuum , quo in explicanda origine mundi utebatur Democrǐtus et post eum Epicūrus (Ernesti, Clav. Cic. v. atomus).

20. Quid tam difficile, quam in plurimorum controversiis dijudicandis ab omnibus diligi? (Cic. Or. 10, 34).

21. Non oportet, esse cuiquam ne in ulciscenda quidem injuria hominis occidendi potestatem (Cic. Verr. 1, 28,72).

22. Nunquam in praestantibus in republica gubernanda viris laudata est in una sententia permansio. Non idem semper dicere, sed idem spectare debemus (Cic. Fam. l, 9, 21).

23. Errastis vehementer et tu et nonnulli collegae tui, qui sperastis, vos posse in evertenda republica populares existimari (Cic. Agr. 1, 7, 23).

24. Querebatur jam suā aetate Theognis, non spectari in uxore quaerenda genus et parentum virtutem, sed pecuniam (Lambinus ad Hor. Od. 3, 24, 21).

25. Plerisque in rebus gerendis tarditas et procrastinatio odiōsa est (Cic. Phil. 6, 3, 7).

26. Ita praeclara est recuperatio libertatis, ut ne mors quidem sit in repetenda libertate fugienda (Cic. Phil. 10, 10, 20).

27. Quum multis in rebus neglegentiā plectimur, tum, maxime in amicis et deligendis et colendis (Cic. Lael. 22, 85).

28. Pythagǒras, Democrǐtus, Anaxagǒras a regendis civitatibus totos se ad cognitionem rerum transtulerunt (Cic. De or. 3, 15, 6).

29. Magis est secundum naturam pro omnibus gentibus conservandis aut juvandis maximos labores molestiasque suscipere, quam vivere in solitudine non modo sine ullis molestiis, sed etiam in maximis voluptatibus (Cic. Off. 3, 5, 25). .'

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском по сайту: